Zamek w Łebie, dziś znany jako Zamek Łeba Resort & Spa, a w czasach PRL Neptun, to wyjątkowy obiekt z ponad stuletnią historią, który przeszedł drogę od eleganckiego Domu Kuracyjnego z 1907 roku do współczesnego hotelu z basenem i spa. Wybudowany na skarpie nad Bałtykiem przez Herberta von Massowa, przetrwał sztormy, wojny i powojenną ruinę, by po rewitalizacji w 2009 roku stać się symbolem luksusu w otoczeniu Słowińskiego Parku Narodowego.
Początki Zamku w Łebie – Budowa w 1907 roku
Zamek Łeba, znany dziś jako Zamek Łeba Resort & Spa, powstał w 1907 roku jako Dom Kuracyjny na skarpie nad Bałtykiem, w malowniczej miejscowości Łeba. Budowę zainicjował Herbert von Massow, niemiecki przedsiębiorca i właściciel ziemski, który chciał stworzyć luksusowy pensjonat dla kuracjuszy poszukujących wypoczynku nad morzem. Projekt zakładał wzniesienie okazałej budowli z charakterystyczną wieżą, która miała stać się symbolem elegancji i odporności na nadmorskie warunki.
Lokalizacja zamku w Łebie, tuż nad brzegiem morza, była zarówno jego atutem, jak i wyzwaniem. Bliskość łebskiej plaży i widok na Bałtyk przyciągały gości, ale jednocześnie narażały budowlę na działanie sztormów i erozję wydm.
Architektura budynku łączyła styl neogotycki z elementami secesyjnymi, co wyróżniało go na tle innych pensjonatów tamtego czasu, a solidna konstrukcja miała zapewnić trwałość w trudnym nadmorskim klimacie.
Budowa zakończyła się w 1907 roku, a zamek w Łebie szybko zyskał popularność wśród zamożnych gości z Prus Wschodnich i innych regionów Niemiec.
Pensjonat oferował komfortowe pokoje, restaurację i dostęp do plaży, stając się jedną z największych atrakcji w Łebie, ale przede wszystkim miejscem elitarnym, gdzie wypoczynek łączył się z podziwianiem dzikiej przyrody wybrzeża.
To właśnie te początki ukształtowały charakter zamku jako wyjątkowego obiektu na turystycznej mapie Polski.
Pierwsi właściciele i walka z morzem
Herbert von Massow, pierwszy właściciel zamku w Łebie, nie cieszył się swoim dziełem zbyt długo. Już kilka lat po otwarciu, w 1911 roku, potężny sztorm zagroził stabilności budowli, podmywając skarpę i niemal doprowadzając do jej zawalenia. Zdesperowany Massow uznał, że walka z żywiołem przerasta jego możliwości, i zdecydował się sprzedać nieruchomość po okazyjnej cenie.
Nowym właścicielem został Maximilian Nitschke, który dostrzegł potencjał zamku Łeba i podjął się trudnego zadania jego ratowania. W 1911 roku rozpoczął prace wzmacniające skarpę, budując ścianę oporową, która miała chronić budynek przed kolejnymi atakami morza. Dzięki jego determinacji i inwestycjom Dom Kuracyjny przetrwał, a Nitschke przekształcił go w prężnie działający pensjonat, przyciągający gości nawet w trudnych warunkach pogodowych.
Walka z Bałtykiem nie zakończyła się jednak na jednym sztormie. W kolejnych latach zamek w Łebie był wielokrotnie narażony na niszczycielskie fale, a rodzina Nitschke musiała stale dbać o utrzymanie konstrukcji. Historia tych zmagań została spisana przez córkę Maximiliana, Ewę Heinemann, która w swoich wspomnieniach opisała dramatyczne noce, gdy morze niemal pochłaniało ich dom, podkreślając heroiczną postawę ojca w obronie rodzinnego majątku.
Zamek Łeba w okresie międzywojennym
Po I wojnie światowej zamek w Łebie, pod zarządem rodziny Nitschke, przeżywał swój złoty okres. W latach 20. i 30. XX wieku Dom Kuracyjny stał się popularnym miejscem wypoczynku dla kuracjuszy z wyższych sfer, oferując luksusowe warunki i bliskość natury. Goście doceniali spokój, eleganckie wnętrza i możliwość spacerów po plaży w Łebie, a pensjonat zyskał renomę jednego z najlepszych na polskim wybrzeżu, mimo że Łeba znajdowała się wówczas w granicach Niemiec.
Lato 1914 roku, przerwane wybuchem wojny, przyniosło chwilowy zastój, ale po jej zakończeniu zamek Łeba szybko odzyskał blask. Rodzina Nitschke spędzała zimy w swojej posiadłości w Szczenurzu, a wiosną wracała do Łeby, by przygotować pensjonat na sezon. W tym czasie budynek tętnił życiem – organizowano tu przyjęcia, a restauracja serwowała wykwintne dania, które przyciągały zarówno stałych bywalców, jak i nowych gości.
Okres międzywojenny był czasem stabilizacji dla zamku w Łebie, choć nie obyło się bez wyzwań. Problemy z zaopatrzeniem w czasie powojennego kryzysu zmuszały właścicieli do korzystania z powozów pocztowych, a sztormy nadal przypominały o bliskości morza. Mimo to pensjonat utrzymywał wysoki standard, a jego położenie na skarpie, wśród wydm i lasów, stało się wizytówką Łeby jako uzdrowiskowej miejscowości.
Wojenne losy zamku w Łebie
II wojna światowa radykalnie zmieniła losy zamku Łeba. Od 1941 roku Dom Kuracyjny przestał pełnić funkcję pensjonatu dla cywilów, a jego pomieszczenia zostały wydzierżawione Rakietowej Stacji Doświadczalnej z Rąbki. W budynku zamieszkali oficerowie i inżynierowie pracujący nad tajnymi projektami wojskowymi, co oznaczało zamknięcie restauracji i ograniczenie dostępu do plaży podczas testów rakietowych.
W 1945 roku, wraz ze zbliżaniem się Armii Czerwonej, rodzina Nitschke została zmuszona do opuszczenia Łeby. Zamek w Łebie, który przez dekady był ich domem i owocem walki z żywiołem, pozostał opuszczony. Wyjazd oznaczał koniec pewnej ery – budynek, który przetrwał sztormy i międzywojenne zawirowania, stanął przed niepewną przyszłością w powojennej rzeczywistości.
Po wkroczeniu wojsk radzieckich zamek Łeba przez krótki czas stał pusty. Wkrótce jednak przejęło go polskie Ministerstwo Zdrowia, które widziało w nim potencjał dla nowej funkcji. Wojenne losy zakończyły okres świetności pensjonatu, ale jednocześnie otworzyły drogę do jego powojennej transformacji, która miała nadać budowli zupełnie nowy charakter.
Powojenna transformacja zamku
Po wojnie, w 1945 roku, zamek w Łebie został przejęty przez Ministerstwo Zdrowia i przekształcony w Dom Zdrowia Bałtyk. Budynek służył jako sanatorium dla rekonwalescentów, oferując wypoczynek nad morzem w ramach państwowej opieki zdrowotnej.
Był to czas, gdy Łeba zaczęła odbudowywać się jako miejscowość turystyczna, a zamek stał się częścią tego procesu, choć w znacznie skromniejszej formie niż przed wojną.
W kolejnych dekadach zamek Łeba przeszedł pod zarząd Funduszu Wczasów Pracowniczych, który zmienił jego nazwę na „Neptun” i uczynił z niego ośrodek wczasowy dla pracowników. Lata PRL-u przyniosły stopniowy spadek standardu – brak funduszy na remonty i modernizację sprawił, że budowla zaczęła popadać w ruinę.
W latach 90. XX wieku, po upadku systemu komunistycznego, obiekt został opuszczony, a jego stan pogarszał się z każdym rokiem. Budynek, niegdyś symbol luksusu i wytrwałości, stał się ruiną porosłą roślinnością, z odpadającym tynkiem i uszkodzonymi wnętrzami. Jednak jego wyjątkowa lokalizacja i historyczna wartość nie pozwoliły mu zniknąć z mapy Łeby, przygotowując grunt pod odrodzenie w nowej formie.
Zamek Łeba współcześnie
Na początku XXI wieku zamek w Łebie został poddany gruntownej rewitalizacji przez prywatnych inwestorów, którzy dostrzegli potencjał w jego historycznym charakterze i nadmorskim położeniu.
Po latach zaniedbań budynek odzyskał dawną świetność, przekształcając się w Zamek Łeba Resort & Spa – luksusowy hotel z basenem zewnętrznym i strefą wellness. Renowacja zachowała elementy oryginalnej architektury, łącząc je z nowoczesnymi udogodnieniami, takimi jak eleganckie pokoje z widokiem na morze i restauracja Neptun.
Dziś zamek w Łebie jest jednym z najbardziej prestiżowych obiektów na polskim wybrzeżu, przyciągającym turystów z kraju i zagranicy. Oferuje 40 pokoi i apartamentów urządzonych w stylu inspirowanym okresem międzywojennym, a także dostęp do prywatnej plaży z leżakami i parawanami. Restauracja serwuje dania kuchni polskiej z wpływami francuskimi i włoskimi, a spa z saunami i masażami zapewnia relaks na najwyższym poziomie.
Zamek Łeba Resort & Spa stał się symbolem udanej rewitalizacji historycznego obiektu, łącząc przeszłość z teraźniejszością. Jego położenie nad samym Bałtykiem, w sąsiedztwie Słowińskiego Parku Narodowego, czyni go wyjątkowym miejscem na mapie turystycznej Polski. Od momentu otwarcia w nowej formie w 2009 roku budynek nie tylko przetrwał, ale i na nowo zdefiniował swoją rolę, oferując luksus w otoczeniu dzikiej przyrody.
Zamek w Łebie – Lokalizacja i dojazd
Zamek w Łebie znajduje się przy ul. Sosnowej 1 (84-360 Łeba), na skarpie nad Bałtykiem, w zachodniej części miasta, zaledwie kilka kroków od brzegu morza. Położenie wśród wydm i lasów sosnowych, w sąsiedztwie Słowińskiego Parku Narodowego, zapewnia niepowtarzalny widok i bezpośredni dostęp do plaży, co wyróżnia go wśród innych obiektów w regionie. Bliskość natury i oddalenie od miejskiego zgiełku sprawiają, że jest to idealne miejsce dla osób szukających spokoju i luksusu w jednym.
Dojazd do zamku Łeba jest dobrze zorganizowany dzięki położeniu w granicach miasta i dostępnym połączeniom komunikacyjnym. Z centrum Łeby, oddalonego o około 2 kilometry, można dotrzeć pieszo w 20-30 minut, idąc wzdłuż ul. Nadmorskiej, lub samochodem w 5 minut, kierując się na zachód ku plaży zachodniej. W sezonie letnim kursują tu także busy i meleksy, które dowożą turystów bezpośrednio pod obiekt, co ułatwia dostęp dla osób bez własnego transportu.
Podróżni spoza Łeby mogą dojechać pociągiem do stacji PKP Łeba (ok. 3 km od zamku), skąd dostępne są taksówki lub lokalne busy. Alternatywnie, samochodem z Trójmiasta trasą przez Lębork (ok. 90 km) dojazd zajmuje nieco ponad godzinę, a z Warszawy (ok. 400 km) około 4,5 godziny autostradą A1 i drogami krajowymi. Zamek w Łebie jest dobrze oznakowany na mapach i w nawigacji, a przed obiektem znajduje się parking na kilkanaście aut, choć w szczycie sezonu może być zatłoczony.
Więcej informacji historycznych o Łebie i okolicach, znajdziesz w sekcji: Historia Łeby od prehistorii do dziś!
Opracowanie: Portal o Łebie https://twojaleba.pl. Źródła: Słowiński Park Narodowy, zamekleba.pl, bibliotekaleba.pl, powiat-lebork.com, https://breakerdaily.com/leba-atrakcje-historia-hotele-transport-wakacje/
