Najstarszy dom w Łebie, znajdujący się przy ul. Kościuszki 86, to budynek wzniesiony w 1723 roku przez kupca Johanna G. Mampe. Zachowana belka z łacińskim napisem potwierdza jego wiek, czyniąc go najstarszym znanym domem mieszkalnym w mieście. Położony w centrum Łeby, łączy historię ze współczesnością, służąc dziś jako obiekt noclegowy.
Najstarszy dom w Łebie – ponad 300 lat historii!
Dom przy ul. Kościuszki 86 został wybudowany w 1723 roku przez Johanna G. Mampe, kupca i konsula, który pozostawił po sobie trwały ślad w historii Łeby. Data 18 lipca 1723 roku widnieje na frontowej belce, co czyni ten budynek wyjątkowym świadectwem XVIII-wiecznej zabudowy miasta.
Pierwotnie budynek znajdował się przy dawnej Hauptstrasse 18, co odzwierciedla zmiany w nazewnictwie ulic po okresie niemieckim. Johann Mampe, jako zamożny mieszkaniec, prawdopodobnie chciał podkreślić swój status, wznosząc solidną konstrukcję w centrum miasta. Choć szczegółowe informacje o jego życiu są ograniczone, dom stał się symbolem trwałości w obliczu trudnych warunków nadmorskich.
Dramatyczna historia Łeby, naznaczona powodziami i ruchomymi wydmami, zniszczyła starsze budynki mieszkalne, co tłumaczy brak wcześniejszych przykładów w obecnym układzie miasta.
Po katastrofach z 1558 i 1570 roku, które zmusiły mieszkańców do przeniesienia osady na drugą stronę rzeki Łeba, dom Mampego powstał w czasach stabilizacji, stając się jednym z najstarszych zachowanych dowodów mieszkalnej przeszłości Łeby.
Architektura i cechy najstarszego domu w Łebie
Frontowa belka domu zawiera łaciński napis: „Bóg jest moim obrońcą i wspomożycielem. Panie, nie opuszczę Cię. Ty mnie przecież błogosławisz. Johann Mampe – 18 lipca 1723 r.”. Ten detal nie tylko potwierdza datę budowy, ale także wskazuje na religijność właściciela, co było charakterystyczne dla budownictwa tamtej epoki. Belka zachowała się w dobrym stanie, mimo upływu trzech wieków.
Najstarszy dom w Łebie pierwotnie mógł mieć prostą, lecz solidną konstrukcję typową dla XVIII-wiecznych domów mieszczańskich, z drewnianymi elementami i murowaną podstawą. Współczesne źródła wskazują, że górne okna i belka są nadal widoczne, choć remonty na przestrzeni lat mogły zmienić jego wygląd. Adaptacja na obiekt noclegowy sugeruje, że wnętrza zostały zmodernizowane, by sprostać potrzebom turystów.
Mimo przebudów najstarszy dom w Łebie zachowuje historyczny charakter, wyróżniając się na tle nowszej zabudowy miasta. Brak szczegółowych opisów oryginalnej architektury wynika z ograniczonej dokumentacji, ale jego wiek i funkcja mieszkalna czynią go unikalnym w porównaniu z innymi lokalnymi zabytkami Łeby, takimi jak ruiny kościoła św. Mikołaja czy kościół z 1683 roku.
Znaczenie domu w kontekście historii miasta
Łeba, z pierwszą wzmianką z 1282 roku i prawami miejskimi nadanymi w 1357 roku, ma długą historię, jednak jej zabudowa ucierpiała w wyniku katastrof naturalnych. Sztormy z 1558 i 1570 roku zniszczyły pierwotną osadę, zmuszając mieszkańców do przeniesienia miasta na obecne miejsce. Dom przy ul. Kościuszki 86 powstał w okresie, gdy Łeba stabilizowała swoją pozycję jako port i ośrodek handlowy.
W porównaniu z ruinami kościoła św. Mikołaja z XIV wieku, które są najstarszym zabytkiem w regionie, dom Mampego jest młodszy, ale jako budynek mieszkalny wyróżnia się trwałością. Kościół Wniebowzięcia NMP z 1683 roku, choć starszy o 40 lat, również nie pełni funkcji mieszkalnej, co podkreśla wyjątkowość domu przy Kościuszki w kategorii budynków codziennego użytku.
Obecność napisu na belce i jego treść wskazują na związek z chrześcijańską tradycją, co było powszechne w budownictwie XVIII wieku. Dom jest więc nie tylko materialnym śladem przeszłości, ale także odzwierciedleniem życia społecznego i religijnego Łeby w czasach Johanna Mampego, oferując wgląd w codzienność ówczesnych mieszkańców.
Najstarszy dom w Łebie aktualnie
Dziś najstarszy dom w Łebie służy jako obiekt noclegowy, oferując turystom możliwość zatrzymania się w historycznym miejscu. Położenie w centrum miasta, w pobliżu plaży i innych atrakcji Łeby, sprawia, że jest to wygodna baza dla zwiedzających. Choć wnętrze zostało odnowione i nie zachowało śladów dawnych epok, budynek nadal przyciąga swoją historią.
Wykorzystanie domu na cele turystyczne pokazuje praktyczne podejście do utrzymania starej zabudowy. Nie posiada on oficjalnego statusu pomnika historii, ale wiek i zachowana belka z napisem z 1723 roku wystarczają, by zainteresować gości.
Ta zewnętrzna pozostałość XVIII-wiecznej Łeby stanowi jedyny materialny łącznik z przeszłością, kontrastując z nowoczesnym wystrojem wnętrz. Brak zabytkowego charakteru wewnątrz nie zmniejsza jego znaczenia – podkreśla raczej, że historia Łeby może być obecna w codziennym życiu.
Opracowanie: Portal o Łebie.
